Autobusy na żądanie
Autobusy na żądanie to autobusy, które dostosowują swoje trasy i rozkłady do potrzeb pasażerów. Niektóre dostarczają pasażerów praktycznie od drzwi do drzwi. Przykłady takich rozwiązań to niemiecki MultiBus czy szwajcarski PubliCar.
Autobusy na żądanie sprawdzają się najlepiej na terenach o małej i średniej gęstości zaludnienia. Są to przede wszystkim tereny podmiejskie, ale też mniejsze miasta i otaczające je wsie, gdzie tradycyjny masowy transport nie jest w stanie zaspokoić potrzeb mieszkańców w efektywny kosztowo sposób. Mogą być też dobrym rozwiązaniem w godzinach lub dniach, kiedy zapotrzebowanie na transport jest niskie.
Autobusy na żądanie nie wywarły jeszcze znaczącego wpływu na sposoby poruszania się ludzi. Jednak idea zdobywa popularność w Europie, a jej potencjał jest duży, jeżeli dostosuje się ją do lokalnych warunków.
Zalety:
- Wzrost dostępności transportu publicznego w rejonach lub w czasie, kiedy tradycyjne usługi nie mogą zrobić tego efektywnie
- Przełamanie wykluczenia społecznego ludzi, którzy nie mają dostępu do samochodu
- Redukcja kosztów, kiedy autobusy na żądanie zastępują tradycyjne w regionach lub w okresach niskiego zapotrzebowania
- Możliwość zwiększenia wykorzystania transportu publicznego dzięki wzrostowi jakości (elastyczny i wygodny transport od drzwi do drzwi)
- Redukuje potrzebę posiadania własnego samochodu (albo potrzebę dwóch samochodów w rodzinie)
Dobra praktyka: MultiBus (Niemcy)
MultiBus obsługuje nowoczesnymi mikrobusami region Heinsberga, charakteryzujący się małą gęstością zabudowy. Mieszka tam około 30 tysięcy ludzi. Pomimo trudnego otoczenia prawnego, MultiBus oferuje usługi nieomalże od drzwi do drzwi. Punkty odbioru pasażerów są bardzo blisko domów klientów, którzy zamawiają autobus z półgodzinnym wyprzedzeniem przez call-center. Mikrobusy wożą pasażerów wszędzie w ramach obszaru działania serwisu oraz dowożą do innych środków transportu. Koszty działania systemu spadły o 35000 euro w stosunku do utrzymywania tradycyjnych linii (o 42000, jeżeli uwzględni się nowych klientów autobusów).
| Wielkość miasta | Odpowiednie dla różnorodnych obszarów, ale najlepiej sprawdza się na terenach o niskiej i średniej gęstości zaludnienia |
| Koszty | Nie ma taniego rozwiązania, ale system ma potencjał, aby obniżyć koszty transportu publicznego, kiedy wprowadzi się zamiast autobusów jeżdżących według sztywnego rozkładu w okresach niskiego zapotrzebowania. Szwajcarski PubliCar zaoszczędził 5 procent, kiedy zastąpił linie, którymi zwykle jeździło mniej niż 8 osób. Uwzględniając wzrost ilości użytkowników, efektywność kosztowa wzrosła o 20 procent. |
| Horyzont czasowy | Krótki – poniżej dwóch lat |
| Zaangażowani interesariusze | Wdrożenie: operatorzy autobusów, dostawcy systemów dyspozycyjnych, eksperci-konsultanci. Wsparcie i finansowanie ze strony władz publicznych |
| Warunki konieczne | Dostępność środków na elastyczne rozwiązania transportoweSystem ujawnia swoją przewagę konkurencyjną w okresach niskiego zapotrzebowania i regionach niskiej gęstości zaludnienia |
| Czynniki wykluczające | Otoczenie prawne uniemożliwiające usługi publiczne od drzwi do drzwi, brak wsparcia publicznego |
| Możliwe efekty niepożądane | Używanie autobusów na żądanie wtedy, kiedy można użyć autobusu o stałej linii |
Opracowano na podstawie broszury „Innovative Urban Transport Concepts” wydanej w ramach projektu NICHES. Całość dostępna tutaj.