Europejska Inicjatywa Obywatelska  „30 km/godz – ulice przyjazne życiu!” walczy o ograniczenie prędkości na obszarach zabudowanych do 30 km/h na terenie całej unii. Trzeba jednak pamiętać, że już obecnie istnieją miasta, które ten postulat realizują w praktyce.

CZYM JEST MODEL „TEMPO 50/30”?

Pierwsza strefa „tempo 30” powstała w listopadzie 1983 roku w niemieckim mieście Buxtehude w Dolnej Saksonii. Obecnie obejmują one duże obszary wielu europejskich (i nie tylko) miast. W Berlinie czy Zurychu jest to ponad 70% całej sieci ulicznej. Część samorządów postanowiło jednak pójść krok dalej. Z ograniczenia prędkości do 30 km/h uczyniono generalną zasadę poruszania się po mieście, od której istnieją tylko nieliczne wyjątki.

Doprowadziło to do powstania tzw. modelu „tempo 50/30”, który zakłada podział wszystkich dróg w mieście na dwie kategorie:

• Ulic pełniących przede wszystkim funkcje transportowe, obejmującą wszystkie drogi główne i najważniejsze drugorzędne, na których obowiązuje ograniczenie prędkości do 50 km/h. W celu zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom ruchu (w szczególności pieszym i rowerzystom) stosuje się sygnalizację świetlną, przejścia dla pieszych z wyspami oraz ronda.
• Ulic z różnych powodów objętych strefą „tempo 30”. W przypadku, gdy sam sposób ukształtowania przestrzeni ulicznej nie ogranicza skutecznie prędkości samochodów, stosowane są fizyczne środki uspokojenia ruchu (progi zwalniające, wyniesione skrzyżowania i przejścia dla pieszych, szykany, ronda itp.)

JAK TO SIĘ ROBI W GRAZU?

Graz był pierwszym miastem w Europie, które wprowadziło strefę „tempo 30” na praktycznie wszystkich ulicach w swoich granicach administracyjnych. Od 1992 roku w praktyce realizowany jest tam model „tempo 50/30”, który jest ważnym elementem polityki transportowej prowadzonej pod hasłem „łagodnej mobilności” (niem. Sanfte Mobilität). Zakłada ona:

• promocję ruchu rowerowego, transportu zbiorowego i chodzenia pieszo przez przekształcanie przestrzeni ulicznej i działania z zakresu public relations,
• ograniczenie użytkowania samochodów do przyjaznego dla środowiska limitu przez ograniczenie dostępu i wykorzystanie strefy płatnego parkowania.

W latach 80. w Grazu zdecydowano o wyznaczanie pojedynczych stref „tempo 30” z wykorzystaniem dużej ilości fizycznych elementów, mających za zadanie ograniczanie prędkości pojazdów. Szybko jednak zorientowano się, że przekształcenie w ten sposób wszystkich mieszkalnych obszarów miasta będzie wymagało czasu i dużych nakładów inwestycyjnych. Zamiast tego zdecydowano się na wprowadzenie ograniczenia prędkości do 30 km/h jako generalnej zasady poruszania się po mieście. Limit 50 km/h pozostawiono jedynie na głównych ulicach oraz tam, gdzie przebiegały ważne trasy komunikacji miejskiej.

W latach 1992 – 1994 model „tempo 50/30” wprowadzony był na próbę, a o jego przyszłości zdecydować miały dokładne badania dotyczące wpływu na bezpieczeństwo i prędkość oraz poziom akceptacji społecznej dla zmian. Po dwóch latach ograniczenia zostały wprowadzone na stałe. Z czasem dodatkowe, punktowe ograniczenia do 30 km/h wprowadzono także na najbardziej niebezpiecznych fragmentach głównych ulic m.in. przy szkołach i szpitalach.

Wszystkie skrzyżowania w strefach „tempo 30” w Grazu są równorzędne (obowiązuje na nich zasada pierwszeństwa z prawej strony). Na granicach administracyjnych miasta ustawiano wyraźne, dwujęzyczne znaki drogowe informujące o ograniczeniach prędkości obowiązujących w mieście. Dodatkowo przypominać ma o tym również oznakowanie poziome i pionowe umieszczone przy wjeździe na boczne ulice. Wzdłuż niektórych dróg ustawiono elektroniczne tablice informujące kierowców o ich obecnej prędkości i obowiązującym ograniczeniu.

Ważnym elementem polityki transportowej Grazu jest wykorzystanie narzędzi public relations w celu budowania społecznego zrozumienia i akceptacji dla realizowanych zmian. Zarówno przed, jak i po wprowadzeniu nowych ograniczeń prędkości władze miasta organizowały liczne spotkania z mieszkańcami, dyskusje publiczne, wykłady oraz sympozja. Elementem tych działań były także uliczne punkty informacyjne, specjalnie przygotowane materiały tekstowe i broszury, które zostały wysłane do zainteresowanych grup i właścicieli nieruchomości, programy telewizyjne oraz artykuły w gazetach.

EFEKTY WPROWADZENIA MODELU?

Ilość wypadków w Grazu spadła o 13%. W znaczący sposób zmniejszyła się przede wszystkim liczba tych o najcięższych konsekwencjach dla ich uczestników. Ilość wypadków śmiertelnych i z poważnymi konsekwencjami spadła o prawie 1/4.

Dzięki wprowadzeniu modelu „tempo 50/30” w Grazu poprawiło się bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu. Najmocniej odczuli to piesi, wśród których ilość ofiar w ciągu roku spadła o 17%. Wśród motocyklistów oraz kierowców i pasażerów samochodów zanotowano spadek o 14%.

Pozytywne efekty uzyskane w Grazu sprawiają, że rozwiązania tego typu są coraz popularniejsze, a samo miasto często przywoływane jest jako jeden z wzorcowych przykładów uspokojenia ruchu na obszarach miejskich.